Nazwa
Kapela muzyczna - Pieranie
Adres
Pieranie
Opis
Pieranie
Położone na południowy wschód od Inowrocławia posiada niezwykle cenny zabytek architektury drewnianej z pierwszej połowy XVIII wieku, którym jest duży, piękny trójnawowy kościół. W kościele tym znajduje się polichromia pochodząca z połowy XVIII wieku zachowana do dziś w doskonałym stanie. Polichromia ta naprowadza na ślad istnienia kapeli wokalno-instrumentalnej w Pieraniu. Na jej istnienie wskazują także źródła: 6 ksiąg parafialnych kościoła w Pieraniu z XVIII wieku oraz księga wizytacyjna znajdująca się w Archiwum Archidiecezjalnym w Gnieźnie. Autorem polichromii jest Jan Petri. Utrwalił on zespół instrumentalno-wokalny w pełnym składzie, w sposób przemyślany, tak aby ukazać skład kapeli i być może w niektórych przypadkach chodziło mu również o przedstawienie konkretnych osób kapelistów pierańskich, z którymi się przyjaźnił lub o których wiedział, że do kapeli tej należeli. Polichromia przedstawia kolejno po prawej stronie muzyka grającego na violi da gamba, altowiolistów, skrzypków, młodego śpiewaka z nutami w ręku, harfistkę, muzyka grającego na fleciku, młodą śpiewaczkę z nutami w ręku, śpiewaków, kapelmistrza dyrygującego zwitkiem nut, oboistów oraz śpiewaka lub może zastępcę oboisty, grającego na rożku angielskim i dwóch waltornistów; natomiast po lewej stronie timpanistę, jego zastępcę, trzech trębaczy, śpiewaków, flecistę, śpiewaczkę i grających na szałamaji oraz fagocistę. Analizując postacie przedstawione na pierańskiej malaturze, porównując treść protokołu powizytacyjnego i przedstawiony tam szczegółowo, w języku polskim, wykaz instrumentów posiadanych przez kapelę, Paweł Podejko wysuwa hipotezę, że niektóre postacie przedstawiają konkretne osoby, na tej podstawie przeprowadza on próbę pewnej identyfikacji niektórych muzyków. Postacią wysuwającą się na plan pierwszy po prawej stronie jest kapelmistrz, który zwitkiem nut dyryguje całą kapelą. Postać ta ma w sobie coś władczego, jest to kierownik, wokół którego poustawiano członków kapeli. Posiadane wiadomości archiwalne pozwalają przypuszczać, że jest nim Paweł Terlecki, który w czasie malowania obrazu pełnił funkcję kapelmistrza. Księgi metrykalne wymieniają jego nazwisko więcej niż 20 razy na przestrzeni lat 1727-1759 przydając mu tytuł magister capellae Pieraniensis, musicus, organarius. A więc działał w kapeli przez 30 lat i zapewne jemu też należy przypisać główną zasługę doprowadzenia kapeli pierańskiej do szczytowego rozwoju, o czym świadczy liczny zespół wokalny i instrumentalny oraz bogaty repertuar nutowy. Wspomniany dokument powizytacyjny w 1763 r. cytuje skrupulatnie repertuar kapeli, świadczący chlubnie o wysokim poziomie i długole-nich tradycjach. Wśród wymienionych utworów znajdują się liczne pozycje świeckie (symfonie i sonaty) w liczbie 40, dalej 133 koncerty i arie, marsze zawarte w 10 zeszytach. Już ten pobieżny przegląd repertuaru pierańskiej kapeli wskazuje, że miała ona nie tylko charakter kościelny. Wprawdzie w tym czasie najbardziej typowo kościelne kapele grały również symfonie, koncerty itp. ale na świeckie zadania omawianej kapeli wskazują również inne fakty. W XVIII wieka Pieranie na Kujawach było znanym ośrodkiem pątniczym. Licznie ściągał tu lud a także wielcy panowie i magnaci. W 1733 r. gościł tu nawet sam król Stanisław Leszczyński. Pleban pierański nie miał warunków, by podejmować u siebie tak licznych znakomitych gości, których gościli u siebie zamożni fundatorzy kościoła z pobliskich Sobiezierni. Wyprawianym z tej okazji ucztom pańskim z pewnością przygrywała kapela. Być może, iż omawiana tu kapela była kapelą z Sobiezierni. Między tymi miejscowościami istniała ożywiona współpraca, a nawet mieszkali tam niektórzy muzycy. Tak było w czasie, kiedy Pieranie i Sobieziernie były własnością Umińskich. Po roku 1746, majątek i wieś przeszły w ręce Słubickich, muzycy przenoszą się do Pierania a kapela utrzymywała się przez pewien czas z funduszów kościelnych. Wizytacja z 1763 r. nic już nie wspomina o istnieniu kapeli. Stan instrumentów oraz mieszkań muzyków każe wnioskować, że kapela przestała działać, a muzycy znaleźli zatrudnienie gdzie indziej. Jak widać z powyższego Pieranie to ważny ośrodek życia muzycznego w dawnej Polsce, a wymienione w źródłach nazwiska 33 muzyków, spośród, których tylko 2 jest obcego pochodzenia świadczą o polskości tego środowiska muzycznego.
wg. Jadwiga Kotarska Tradycje muzyczne ziemi pomorsko-kujawskiej, w: Z dziejów sztuki i muzyki polskiej na Pomorzu, t.1, FP Bydgoszcz 1980. por. Władysław Zientarski, Paweł Podejko, Nieznany muzyczny ośrodek muzyczny XVIII w., w: Z dziejów muzyki polskiej zeszyt 2, BTN 1961.
