Nazwa
Dom Polski
Adres
Bydgoszcz
Data powstania
1908
Data zakończenia
1932
Opis
Dom Polski - miejsce zebrań Polaków, członków różnych towarzystw i organizacji polskich, miejsce zabaw i środowisko kultury polskiej. Dom Polski mieścił się na rogu Wilhelmstrasse i Gammstrasse – obecnie ul. Marszałka Ferdinanda Focha i dr.Emila Warmińskiego. W końcowych latach XIX w. istniały tu dwie sale, duży ogród, a w nim letnia scena. W roku 1903 z inicjatywy dr.Emila Warmińskiego, dr.Władysława Piorka, Ludwika Sosnowskiego, założono Spółkę Budowlaną, której celem było zebranie pieniędzy na kupno budynku, w nim bowiem miał powstać ośrodek kultury polskiej w Bydgoszczy. W roku 1907 dr Emil Warmiński – ze środków zebranych przez Spółkę Budowlana – zakupił posiadłość przy ul.Gamma. Przystąpiono do generalnej przebudowy znajdujących się tam pomieszczeń. Prace remontowe prowadził Ignacy Sergot, instalacje wykonał Ludwik Sosnowski, on też ufundował piękne dwie fontanny ogrodowe, które zrobił Józef Zawitaj, a ustawiono je w roku 1908. Wreszcie wiosną roku 1909 ,,Dom Polski” rozpoczął działalność. Na froncie budynku umieszczono tablice ,,Bądźmy sobą”. W pomieszczeniach Domu Polskiego odbywały się zebrania polskich stowarzyszeń i organizacji, działał stały teatr amatorski, śpiewały chóry polskie, odbywały się uroczystości z okazji polskich świąt narodowych oraz liczne zabawy. W ogrodzie czynna była restauracja i wydzielone miejsce do ćwiczeń gimnastycznych, organizowanych przez Towarzystwo Gimnastyczne ,,Sokół ‘. Dnia 26 .06. 1910 r.w Domu Polskim urządzono pierwszą wystawę polskiego rzemiosła i przemysłu. W sierpniu 1919 r. – Niemcy zniszczyli urządzenia tej siedziby polskości. ,,Dziennik Bydgoski” z dnia 19 sierpnia napisał: - Grenzschutz zrabował Dom Polski w Bydgoszczy. Wczoraj w niedzielę wieczorem między 9 a 10 przybyło około 100 żołnierzy Grenzschutzu z 3.batalionu, uzbrojonych w granaty ręczne do Domu Polskiego, gdzie właśnie odbywała się zabawa. Bez powodu zaczęli najpierw wybijać okna, lustra, tłuc obrazy, szklanki, krzesła, stoły – jednym słowem wszystko, co im w ręce wpadło. Ludzi bili tasakami, krzesłami, butelkami. Aparat telefoniczny wyrwali, kasę z około 3 tysiącami marek zrabowali, butelki z napojami, cygara, papierosy, ciasta i inne artykuły żywnościowe skradli. Po dokonannej ,,robocie”z pieśnią ,,Deutschland, Deutschland uber Alles”odeszli. W roku 1923 Dom Polski jeszcze istniał, ale jego świetność należała do przeszłości. Już w roku 1925 , w budynkach dawnego Domu Polskiego działała fabryka Wyrobów Metalowych ,,Fema”, ul.dr.Emila Warmińskiego 11. Właściciele tej fabryki, Kazimierz i Edmund Sokołowscy na szczytowej ścianie budynku ufundowakli tablice pamiątkową z napisem: TU MIEŚCIŁ SIĘ DOM POLSKI BASTJON POLSKOSCI W LATACH LIEWOLI PRUSKLIEJ TABLICĘ NINIEJSZĄ JAKO ZNAK HOŁDU DLA JEGO TWÓRCY DR EMILA WARMIŃSKIEGO ODSŁONIĘTO Z OKAZJI 50-LECIA BYDGOSKIEGO SOKOŁA I 12 VII 1936
Kalendarz Bydgoski 2000 – Mała Encyklopedia – Litera ,,D” /Rajmund Kuczma/
