Nazwa
Harcerski Zespół Pieśni i Tańca "Borowiacy"
Adres
Tuchola
Data powstania
1963
Opis
Od 1963 roku z inicjatywy Stefanii i Ryszarda Żółkiewiczów, nauczycieli Liceum Ogólnokształcącego i instruktorów harcerskich powstał przy szkole Harcerski Zespół Pieśni i Tańca „Borowiacy”. Dzięki penetracji podtucholskich wsi nauczyciele wraz z młodzieżą zebrali materiał etnograficzny – pieśni, przyśpiewki, zagadki, przysłowia i porzekadła oraz poczynili zapis tańców, które pamiętali wówczas jeszcze najstarsi mieszkańcy. Opierając się na literaturze w tym zakresie (ks. Bernard Sychta, ks. Stanisław Kujot, Władysław Łęga, Bożena Stelmachowska) oraz na konsultacjach z etnografami Muzeum Etnograficznego w Toruniu, odtworzono w muzyce, tańcu, stroju i słowie obraz kultury Borowiaków Tucholskich, ukazujący ścisły związek z Kaszubami i Kociewiem. Pierwszy występ odbył się w styczniu 1964 roku podczas szkolnej zabawy karnawałowej, w miesiąc później powtórzono go dla szerszej publiczności. Prezentacja została przyjęta entuzjastycznie i od tego momentu „Borowiacy” stali się chlubą Tucholi. Opracowaniami od strony muzycznej zajęła się Stefania Żółkiewicz (absolwentka Szkoły Muzycznej w Grudziądzu), choreografią Wróblewski (Akademia Wychowania Fizycznego w Poznaniu) i Barbara Krzywiec, a sprawami organizacyjnymi – Ryszard Żółkiewicz. W skład zespołu wchodził: chór (56 osób), grupa taneczna (27 osób) i kapela (3 osoby). Od strony muzycznej konsultacji udzielał prof. Zygmunt Grella z Akademii Muzycznej w Łodzi. Zespół występował w Warszawie, Krakowie, Dusznikach Śląskich, Włocławku, Toruniu, Bydgoszczy oraz w innych miastach województwa bydgoskiego i domach kultury w powiecie. Działał do 1967 roku. Idea reaktywowania zespołu w środowisku była ciągle żywa wśród działaczy kultury, jednak na jej realizowanie czekać trzeba było aż 10 lat. W 1976 roku nauczycielki Szkoły Podstawowej nr 3 im. Mikołaja Kopernika – Maria Ollick i Lidia Grzelak (kiedyś członkinie „Borowiaków”) rozpoczęły pracę z dziećmi, powołując do życia zespół „Młodzi Borowiacy”. Z doborem materiału nie było kłopotu, ponieważ wykorzystano repertuar prezentowany przez poprzednika – częściowo bazując na pamięci założycielek oraz na notatkach i materiałach przekazanych przez Stefanię Żółkiewicz krótko przed jej śmiercią Marii Ollick. Przygotowaniem strojów zajęły się mamy dzieci należących do zespołu, pod okiem tucholskich hafciarek zrzeszonych w Klubie „Złotych i Bursztynowych Barw” kierowanym przez Helenę Grabkowską. Zespół szybko stał się oczkiem w głowie miejscowych władz, a w szczególności Józefa Basty – naczelnika miasta. Występ z okazji Dnia Działacza Kultury sprawił, że istnienie zespołu przestało być jedynie sprawą wewnętrzną szkoły. Zadecydowano, że „Młodzi Borowiacy” reprezentować będą miasto w turnieju „Bank 440”. Jak się wówczas okazało, reprezentujący w konkursie kultury zespół przechylił szalę zwycięstwa na stronę Tucholi konkurującej z Kamieniem Pomorskim. W tym czasie zespół liczył 110 osób i składał się z czterech grup: tanecznej, dwóch chórów i kapeli. W 1977 roku uzyskał II nagrodę w Przeglądzie Szkolnych Zespołów Artystycznych organizowanym przez KOiW, Pałac Młodzieży w Bydgoszczy, w 1978 roku II nagrodę i puchar w przeglądzie organizowanym przez Ludowy Instytut Muzyczny, w tym samym roku wyróżnienie, a rok później Srebrnego Tura w Przeglądzie Pieśni, Tańca, Muzyki i Gawędy Kaszubskiej w Chojnicach. Prócz tego wiele innych nagród i wyróżnień. Po tych sukcesach nadszedł czas niepokoju odczuwany również w szkołach. Nagła zmiana miejsca pracy jednej z założycielek zespołu (M. Ollick) spowodowała zaprzestanie działalności zespołu na jakiś czas. Nowy nabór członków oraz nawiązanie współpracy z Heleną Stachowicz i Jerzym Łuczakiem pozwoliło przełamać trudności i w 1982 roku zespół wznowił swoją działalność. W lutym 1983 r. odbyła się premiera i znów zespół bawił tucholską publiczność. Dzisiaj zespół ten prowadzą Dorota Szulc, Iwona Biesek i Andrzej Giersz, kiedyś jako dzieci członkowie tego zespołu, a teraz nauczyciele. Już trzecie pokolenie, przez prawie 40 lat kultywuje folklor borowiacki, śpiewa i tańczy walcerka tucholskiego, polkę borowiacką, mietlarza, kołodzieja i inne przyśpiewki, ocalając od zapomnienia wiele elementów folkloru borowiackiego.
Zobacz:
Maria Ollick, Muzyczny obraz Tucholi (1945-2005), w: Wydarzenia muzyczne na Pomorzu i Kujawach, pod red. A. Kł put-Wiśniewskiej, B. Mielcarek-Krzyżanowskiej, Bydgoszcz 2006, ss. 141-156.
