Imię
Jan
Nazwisko
Gałdyński
Miejsce urodzenia
Kostrzyn
Miejsce śmierci
Inowrocław
Biografia
JAN GAŁDYŃSKI urodził się 20 sierpnia 1897 roku w Kostrzynie, w Wielkopolsce, zmarł 1 stycznia 1976 roku w Inowrocławiu. Był najmłodszym, szóstym dzieckiem Wincentego i Stanisławy (nazwisko rodowe Rychlicka). Ojciec był kupcem, matka nie pracowała zawodowo. Gdy ojciec zmarł, rolę nauczyciela i wychowawcy Jana przejął jego starszy brat Tadeusz, który później wstąpił do seminarium w Poznaniu i został księdzem. On to pokierował jego wykształceniem muzycznym. Naukę muzyki rozpoczął Jan Gałdyński w wieku dziesięciu lat u miejscowego organisty, Czesława Jakubowskiego, Jan uczył się u niego gry na organach, skrzypcach, fortepianie, a także teorii i prowadzenia chóru. Następnym jego mistrzem został organista i dyrygent chóru poznańskiej fary, Sylwester Parzybok. Gałdyński dojeżdżał do niego do Poznania, uczył się, jednocześnie też praktykował, grając podczas nabożeństw w Kaplicy Pana Jezusa przy ulicy Żydowskiej. Uczestniczył również w ożywionym życiu kulturalnym miasta. Znaczący wpływ na jego dalszy artystyczny rozwój wywarło zwłaszcza wysłuchanie oratorium Quo vadis Feliksa Nowowiejskiego. Wkrótce po wybuchu I wojny światowej Jan Gałdyński został organistą w rodzinnym Kostrzynie i zorganizował przy parafii chór młodzieżowy. We wrześniu 1916 roku powołano go do wojska. Brał udział w walkach w Rumunii, oraz na froncie francuskim. Tam trafił do niewoli. W orkiestrze jenieckiej grał na skrzypcach. Do Polski dotarł z armią generała Hallera (zgłosił się do niej jako ochotnik). Po demobilizacji, w maju 1921 roku pojawił się u brata Tadeusza w Poznaniu, gdzie mieszkała już matka i najstarsza siostra, po sprzedaniu domu w Kostrzynie. Jan otrzymał stanowisko organisty, w parafii pw. Najsłodszego Serca Pana Jezusa, w której Tadeusz był wikariuszem.
W latach 1921-1923 Jan Gałdyński studiował w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Poznaniu na wydziale muzyki kościelnej. Spełniło się jego największe młodzieńcze marzenie - grę na organach doskonalił w klasie Feliksa Nowowiejskiego, u niego uczył się też kompozycji, kontrapunktu i instrumentacji. Chorał gregoriański i dyrygowanie prowadził wtedy w Konserwatorium ks. dr Wacław Gieburowski, pełniący wtedy także funkcję dyrygenta Chóru Katedralnego. W Poznaniu łączył Gałdyński studia muzyczne z bardzo intensywną pracą zawodową. W parafii pw. Najsłodszego Serca Pana Jezusa prowadził nawet dwa chóry (pracował tam w okresie 1.01.1922-1.01.1925). Gałdyński pisał w swoim życiorysie o tym, że zastępował swego mistrza- Nowowiejskiego, grając podczas nabożeństw w Kaplicy Uniwersyteckiej, dyrygując jego kilkusetosobowym Chórem Narodowym. Pomagał też księdzu Gieburowskiemu w pracy z Poznańskim Chórem Katedralnym. Wszystkie te zajęcia wpływały na doskonalenie warsztatu zawodowego Jana Gałdyńskiego, ale też poważnie nadwątliły zdrowie. Lekarz orzekł rozedmę płuc. Gałdyński trafił w prasie na propozycję pracy w Chyrowie na Podkarpaciu, w Prywatnym Gimnazjum i zakładzie wychowawczym oo. Jezuitów. Postanowił wyjechać tam na rok. Przebywał tam pracując i wypoczywając, w roku szkolnym 1925/1926 (od 15 .09.1925 do 30.06.1926). Miejsce okazało się odpowiednie pod każdym względem. W zakładzie była duża, osiemdziesięcioosobowa orkiestra. Występowali tam gościnnie różni artyści, własnymi siłami wykonywano klasyczne symfonie, wystawiano sztuki teatralne. Jan Gałdyński pracował w gimnazjum jako nauczyciel fortepianu, grał też w orkiestrze na altówce. W kościele oo. Jezuitów pw. św. Józefa wystąpił z recitalem organowym, podczas którego wykonał dzieła Bacha. Tam poznał też Gałdyński swoją przyszłą żonę, nauczycielkę Leokadię Ausobską (używała imienia Ludwika ), bratanicę miejscowego lekarza. Związek małżeński zawarli 2.09.1930 roku. Po powrocie do Poznania zapisał się na prywatne lekcje fortepianu do Franciszka Łukasiewicza i Gertrudy Konatkowskiej. Sam też udzielał lekcji gry. Następnie w okresie od 15.05.1928 do 27.06.1932, pracował jako organista i dyrygent chóru w Kobylinie Wlkp., niedaleko Krotoszyna. 27 czerwca 1932 roku Gałdyński rozpoczął pracę w Inowrocławiu.
Wkrótce po przeniesieniu się Gałdyńskiego z żoną do Inowrocławia, Ludwika zmarła (31 stycznia 1933 roku). Dzieci nie mieli. Jan do końca życia pozostał wdowcem. Postanowił poświęcić się wyłącznie pracy muzyka kościelnego. Jego pierwszym ważnym zadaniem, było utworzenie nowego chóru. Podstawowym założeniem było, by nowy chór farny skupiał w swych szeregach, w odróżnieniu od poprzednio działającego zespołu, głównie parafian. Pierwsze konstytucyjne zebranie chóru odbyło się w Ochronce, 5 lipca 1933 roku. Wkrótce Chór Farny zaczął odnosić znaczące sukcesy artystyczne, z czasem konkurując z pozostałymi świetnymi inowrocławskimi chórami kościelnymi, wspomnianym już Chórem Św. Cecylii Teodora Sobieskiego i dwoma chórami kościelnymi prowadzonymi przez Wacława Ciesielskiego. Solistami Chóru Farnego w tym okresie byli najczęściej Anastazja Tadejanka i Antoni Semmler. 15 kwietnia 1934 Chór Farny kierowany przez Jana Gałdyńskiego wstąpił do Związku Chórów Kościelnych Jednym ze znaczących koncertów przygotowanych przez Jana Gałdyńskiego w tym okresie, była akademia ku czci św. Cecylii, 22.11. 1938. Koncert odbył się w salce Ochronki. Wykonano m. in.: Sancta Cecilia ks. Antoniego Chlondowskiego, Prawdziwy rycerz Jana Gałdyńskiego i Te Deum Feliksa Nowowiejskiego. Obok Chóru Farnego wystąpili m.in.:(?)Tolecki - wiolonczelista, kwartet smyczkowy z Janem Gałdyńskim jako altowiolistą, dwie uczennice szkoły muzycznej - Helena Foremska i Zofia Lacuchówna (w partiach solowych) . 6 lipca 1938 chór obchodził uroczyście Jubileusz 5-lecia, w sali Sokolni. Jan Gałdyński wykonywał też często solowe utwory organowe, zazwyczaj na zakończenie nabożeństw lub podczas oddzielnych koncertów. Najczęściej grał kompozycje J.S. Bacha, G. F. Händla, czy najnowsze utwory braci Surzyńskich. Pod batutą Gałdyńskiego śpiewał w kościele farnym przed II wojną także Chór Stowarzyszenia Dzieci Marii. Zespół wystąpił m. in. w czerwcu i grudniu 1938 roku na akademiach ku czci Niepokalanej . Jan Gałdyński otrzymał po wybuchu wojny, z Arbeitsamtu, nakaz pracy w, położonych pod Inowrocławiem, Jaksicach. Pracodawcy pozwalali mu jednak w niedziele, a czasami też w dni powszednie, dojeżdżać do Inowrocławia. Grał wtedy w kościele pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny dla polskich katolików. Po wojnie Jan Gałdyński zamieszkał znów na stałe w Inowrocławiu i podjął pracę w parafii farnej. Przygotował pierwszy samodzielny koncert Chóru Farnego na 4 listopada 1945 roku. Był to koncert dobroczynny, dochód przeznaczono na odnowienie kościoła pw. św. Krzyża (w 1945 roku nastąpiło przejęcie tego protestanckiego kościoła przez katolików). Solistami koncertu byli: Wanda Beurmann-Biszewska, primadonna byłej Opery Wileńskiej oraz niewidomy skrzypek Henryk Mikołajczak. Obok Chóru Farnego wystąpiła Orkiestra Z.Z.M. [Związku Zawodowego Muzyków] . W okresie 1949-1957 działalność Chóru Farnego, została ograniczona do występów na terenie parafii. W 1953 roku zespół obchodził 20-rocznicę istnienia. W 1945 roku Jan Gałdyński powołał też przy parafii farnej drugi, dziecięco-młodzieżowy zespół chóralny. Jego pierwsze, konstytucyjne zebranie odbyło się 23 września 1945 roku . Jan Gałdyński zaangażował się też bardzo w pracę z młodszym zespołem chóralnym, zwanym również scholą. Działał on w parafii pw. św. Mikołaja nieprzerwanie od 1945 roku, do roku 1975 Gałdyński pracował z nimi głównie pod kątem przygotowania śpiewaczek dla chóru starszego. Zapewniał dziewczętom wszechstronny rozwój muzyczny, prowadząc poza typowymi zajęciami: emisję głosu, solfeż, naukę śpiewu gregoriańskiego i historię muzyki kościelnej. Jak zaznaczono w kronice zespołu: Jan Gałdyński pełnił także inne funkcje jako muzyk kościelny. W 1949 roku został mianowany członkiem Komisji Archidiecezjalnej dla spraw śpiewu, muzyki i służby liturgicznej, a w 1953 roku członkiem Komisji Egzaminacyjnej Organistów. Dowodem uznania zasług Jana Gałdyńskiego jako muzyka kościelnego był Złoty Medal Papieża Pawła VI "Bene Merenti", który otrzymał w 1964 roku . Zmarł 1 stycznia 1976 roku. Pochowany został na cmentarzu parafii farnej.
opr. A, Kłaput-Wisniewska - wg M. Cieśnik, Inowrocławscy organiści....ZN 16 AM Bydgoszcz 2002 s. 176.
