Nazwa
Kapela Kochanowskich z Aleksandrowa Kujawskiego
Adres
Aleksandrów Kujawski
Data powstania
1921
Data zakończenia
1997
Opis
Kapela rodzinna Kochanowskich z Aleksandrowa Kujawskiego to jeden z najdłużej nieprzerwanie działających na Kujawach zespołów. Za jej założyciela uchodzi skrzypek Andrzej Kochanowski (ur. 1886 w Zakrzewie), który od końca XIX w. grywał na weselach i potańcówkach w Bodzanowie, wraz z basistą Franciszkiem Dudczakiem.
Za oficjalną datę powstania kapeli przyjmuje się rok 1921, od którego w kapeli działał kilkuletni wówczas syn Andrzeja, Władysław (ur. 1913 w Adolinie). Zespół istniał wtedy w składzie: Andrzej i Władysław Kochanowscy - skrzypce, Franciszek Dudczak - basy.
Od około 1929 r. kapela powiększyła się o jeszcze jednego instrumentalistę - młodszego brata Władysława, Bolesława (ur. 1915), grającego na klarnecie. W takim składzie zespół istniał do roku 1934 (śmierć Andrzeja Kochanowskiego).
Po roku 1934 kapela zaczęła się powoli rozrastać. Poza Władysławem (skrzypce) i Bolesławem (który grał teraz na harmonii dwurzędowej), działał w niej ich nastoletni brat Andrzej (ur. 1920, w tamtym czasie grający na bębnach, później znakomity skrzypek) oraz kolega (w przyszłości szwagier) Roman Zimecki (ur. 1915, kornet). Zespół w tym składzie stał się tak znany i ceniony, że podobno młode pary ustalały daty ślubów w zależności od wolnych terminów muzyków.
Po wojnie Władysław Kochanowski na nowo zorganizował kapelę. W zespole działali wówczas bracia: Władysław (skrzypce), Bolesław (klarnet, saksofon), Andrzej (skrzypce, harmonia) i Henryk (ur. 1931, perkusja) oraz ich szwagier Roman Zimecki (trąbka, kornet). Kapela zyskiwała coraz większy rozgłos, a muzycy grali nie tylko na weselach i potańcówkach, ale i uroczystościach powiatowych (np. na otwarciu słynnej trasy Wschód-Zachód w Warszawie w 1949 r.).
W 1950 r. Władysław przeniósł kapelę do Szkoły Podstawowej w Siniarzewie (gdzie prowadził także chór i 15-osobową orkiestrę dętą). W niedługim czasie zespoły zostały rozwiązane przez władze partyjne, a ich kierownik dyscyplinarnie zwolniony. Kochanowski mimo wszystko utrzymywał kapelę rodzinną. W latach 50. w zespole grali skrzypkowie Władysław Kochanowski, Henryk Kochanowski, Zdzisław Biernacki, Leszek Głowacki, Mieczysław Bilak oraz Andrzej Kochanowski (harmonia), Bolesław Kochanowski (klarnet), Henryk Kujawa (klarnet), Marian Szczerbiak (trąbka), Stefan Bilak (basy).
W 1951 r. zespół wziął udział w przeglądzie kapel województwa bydgoskiego w Ciechocinku, gdzie na 19 grup zyskał pierwsze miejsce. W tym samym roku Rozgłośnia Bydgoska Polskiego Radia po raz pierwszy dokonała nagrań kapeli w swoim studio. Rok później zespół nagrał też muzykolog Aleksander Pawlak, który w swojej publikacji pt. Kujawy, z serii Polska pieśń i muzyka ludowa umieścił prawie 30 utworów Kochanowskiego.
Od 1959 r. kapelę zaczęło wspierać trzecie pokolenie Kochanowskich - synowie Władysława: Zygmunt (ur. 1937, puzonista), Stanisław (ur. 1944, skrzypek i perkusista), Marian (ur. 1947, akordeonista) i Mieczysław (ur. 1956, perkusja).
W roku 1978 zespół grający na weselach przejął najstarszy syn Władysława, Zygmunt. Kapela w pełnym składzie koncertowała na większych uroczystościach, niezmiennie pod przewodnictwem seniora rodu.
W latach 1984 oraz 1986 zespół zdobył pierwsze miejsce oraz nagrodę główną na Ogólnopolskim Przeglądzie Kapel w Paczkowie. Do ówczesnego składu kapeli należeli skrzypkowie Władysław Kochanowski (skrzypce), Andrzej Kochanowski (skrzypce), Stanisław Kochanowski (skrzypce), Zygmunt Kochanowski (puzon), Mieczysław Kochanowski (perkusja), Marian Kochanowski (akordeon), Zbigniew Kochanowski (wnuk Władysława, kontrabas), Wojciech Kochanowski (wnuk Władysława, akordeon), Marek Kuberski (wnuk Władysława, kornet), Tadeusz Kotlarz (skrzypce), Stanisław Marciniak (skrzypce), Edward Krzemiński (klarnet), Damazy Drużyński (klarnet), Henryk Orzechowski (kornet), Nina Kochanowska (wnuczka Władysława, śpiew).
W roku 1986 kapela zakwalifikowała się do finału w ogólnopolskim konkursie na piosenkę strażacką w Ciechocinku, a w 1987 koncertowała (w składzie rodzinnym) we Wrocławiu na Ogólnopolskich Spotkaniach Rodzin Muzykujących.
W roku 1989 kapela uzyskała patronat Aleksandrowskiego Centrum Kultury.
Zespół prezentował się na corocznych Festiwalach Folkloru Kujaw w Ciechocinku (1989, 1991), na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą (1991), na Ogólnopolskich Konfrontacjach Kultury Wsi w Tarnobrzegu (1991) oraz na V Ogólnopolskim Przeglądzie Artystycznym Ruchu Seniorów "ARS" w Bydgoszczy (1991, pierwsza nagroda).
W 1994 r. w studio Wojewódzkiego Domu Kultury we Włocławku dokonano nagrania kasety promocyjnej Kapeli Kochanowskich.
W 1996 r. zespół zdobył po raz kolejny pierwszą nagrodę na Ogólnopolskim Przeglądzie Kapel w Paczkowie.
W dniu 1 maja 1997 r. w Centrum Kultury w Aleksandrowie odbył się koncert pożegnalny kapeli, którą Władysław (z powodu ciężkiej choroby) przekazał swojemu wnukowi, Wojciechowi Kochanowskiemu. Obecnie zespół już nie istnieje.
Dzieje kapeli opisane zostały w 1991 r przez Władysława Kochanowskiego w publikacji pt. Historia rodzinnej kapeli Kochanowskich.
Repertuar kapeli zmieniał się w czasie, zależny był od panujących mód, od zapotrzebowań środowiska oraz składu zespołu. Do roku 1939 grano przede wszystkim utwory tradycyjne, oparte na autentycznym folklorze kujawskim. Po śmierci ojca Andrzeja do repertuaru wprowadzono także nie ludowe melodie taneczne dla najmłodszych uczestników wesel i zabaw. Po wojnie, na skutek upodobań Władysława do muzyki Kapeli Dzierżanowskiego, rodzinny zespół sięgnął po stylizacje, folklor z innych regionów oraz utwory popularne, nie ludowe.
Wanda Szkulmowska, Kapele kujawskie (2) - dzieje kapeli rodzinnej Kochanowskich z Aleksandrowa Kujawskiego w: Czasy – Muzyka – Twórcy na Pomorzu i Kujawach, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, ss. 463-476.
Opracowała: Monika Biesaga
