Imię
Marek
Nazwisko
Podhajski
Miejsce urodzenia
Nowogródek
Tytuł akademicki
prof.
Biografia
Teoretyk muzyki, muzykolog, pedagog i kompozytor. W PWSM w Sopocie odbył studia z teorii muzyki (1957-1961, z najwyższym odznaczeniem) oraz kompozycji u Piotra Rytla, a później Konrada Pałubickiego (dyplom 1966). Doktorat na podstawie rozprawy pt. "Interpretacja matematyczno-logiczna elementarnych pojęć harmonii funkcyjnej" w PWSM w Warszawie, 1972 (drugi dyplom doktorski w dziejach tej uczelni). Habilitował się z muzykologii w ATK ("Nowy system muzyki X. Jana Jarmusiewicza w perspektywie polskich prac z harmonii XIX wieku", 1993). Studiował także na Wydziale Mechanicznym Politechniki Gdańskiej (1955-58). Od 1961 zatrudniony w PWSM w Sopocie (od 1982 Akademia Muzyczna im. S. Moniuszki), gdzie przechodził kolejne stopnie kariery nauczycielskiej - od asystenta (1961), docenta (1972) do profesora (1982). Pełnił tam m.in. obowiązki dziekana Wydziału Wychowania Muzycznego (1972-75), dziekana Wydziału Kompozycji i Teorii Muzyki (1975-78), kierownika Katedry Kompozycji i Teorii Muzyki (1972-78) oraz prorektora (1982-84). Kierował całokształtem prac związanych z działalnością naukową gdańskiej uczelni (1972-90), założył Wydawnictwo, poszerzył katedrę w Międzywydziałowy Instytut Teorii Muzyki PWSM w Gdańsku, którego był dyrektorem (1978-82, 1987-90) i sformułował podstawowe kierunki i formy działalności badawczej tej placówki. Powołał cykle międzynarodowych sesji naukowych: "Muzyka fortepianowa" (od 1976), "Organy i muzyka organowa" (od 1977), "Marynistyka w muzyce" (od 1978) oraz sympozja "Muzyka w Gdańsku wczoraj i dziś" (od 1982), stanowiące platformę kontaktów i współpracy środowisk naukowych teoretyków i muzykologów, polskich i zagranicznych. Wykształcił grono uczniów i współpracowników, wespół z Antonim Poszowskim tworząc gdańską szkołę teorii muzyki o skrystalizowanym, indywidualnym obliczu. Od 1994 roku zatrudniony w AMFC w Warszawie na stanowisku profesora, od 1998 na etacie naukowo-badawczym. Prowadził zajęcia dydaktyczne również w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Olsztynie (1976-79) i Słupsku (1979-1989), wygłaszał odczyty w wielu ośrodkach krajowych i zagranicznych. W latach 1990-2005 przebywał w Islandii, gdzie w Akureyri prowadził działalność dydaktyczną i naukową. Zorganizował tam I Festiwal Islandzkiej Muzyki Fortepianowej, wraz z towarzyszącą mu sesją naukową i dwujęzyczną publikacją. Napisał pierwszy w dziejach słownik "Dictionary of Icelandic Composers". Warsaw 1997. Pomimo oddalenia utrzymywał stały kontakt z krajem. Komponował. Jego "II Sonata fortepianowa" była wykonana przez Macieja Szymańskiego w Paryżu i w USA. "Sekstet fortepianowy" został nagrany przez Rozgłośnię PR w Gdańsku. Utwory Podhajskiego utrzymane są w ramach systemu rozszerzonej tonalności typu hindemithowskiego, którego twórczością był zafascynowany oraz nieortodoksyjnie traktowanej dodekafonii. Po studiach zaprzestał komponowania i poświęcił się działalności naukowo-badawczej, pedagogicznej i organizacyjnej. Autor 6 książek i przeszło 100 artykułów naukowych. W centrum zainteresowań naukowych Podhajskiego znajduje się warsztat kompozytorski twórców XX w. (z naciskiem na dokonania współczesnych kompozytorów polskich), problemy techniki dźwiękowej, teoria i analiza form muzycznych oraz dzieje polskiej myśli o muzyce, zwłaszcza związanej z nauką harmonii i jej zapoznane a chlubne karty (w szczególności wizjonerski traktat Jana Jarmusiewicza). Prace Podhajskiego, początkowo inspirowane naukami ścisłymi i postulujące uprecyzyjnienie aparatu badawczego i obiektywizm w ujmowaniu fenomenów muzycznych, coraz silniej grawitują ku muzykologii, wraz z postrzeganiem problematyki teoretycznej w szerokim kontekście interdyscyplinarnym. Godna zaznaczenia jest pionierska działalność badawcza na gruncie muzyki islandzkiej. Członek ZKP, Gdańskiego Towarzystwa Naukowego, International Musicological Society, International Biographical Centre Advisory Council w Cambridge; American Biographical Institute Research Association (członek dożywotni). Odznaczony m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi (1976), Złotym Krzyżem Zasługi (1978), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1983), medalem "The Silver Shield of Valour" przyznanym przez American Biographical Institute (1992), regionalnymi odznaczeniami województwa gdańskiego i koszalińskiego, nagrodami indywidualnymi MKiS (1973, 1977, 1982).
KOMPOZYCJE
Dwie pieśni na mezzosopran i fortepian do słów H. Heinego ("Na statku" i "Lilia"), 1960; "Sekstet fortepianowy" na flet, obój, klarnet, fagot, waltornię i fortepian (1962); "II Sonata fortepianowa", 1963, zaginiona; "Sonata" na skrzypce i fortepian , 1964; "Koncert na klarnet i orkiestrę", 1965; Kantata "Nie chcę wojny" na chór mieszany i wielką orkiestrę symfoniczną, 1966; "Concertino" na fortepian i orkiestrę, 1967.
INNE PRACE
Książki: "Interpretacja matematyczno-logiczna elementarnych pojęć harmonii funkcyjnej". Prace Specjalne (dalej:PS) 5, PWSM, Gdańsk 1974 (praca doktorska); "Badania kandydatów do zawodu nauczyciela wychowania muzycznego w zakresie wiedzy z wybranych dyscyplin teorii muzyki". PS 23, PWSM, Gdańsk 1981; "Formy muzyczne". PWN, Warszawa 1991; "Nowy system muzyki X. Jana Jarmusiewicza w perspektywie polskich prac z harmonii XIX wieku". PS 48, AM, Gdańsk 1992 (praca habilitacyjna); "Íslensk pianó tónlist". Tekst w języku islandzkim, praca zbiorowa pod red. M. Podhajskiego, Akureyri (Islandia) 1992, wersja angielska: "Icelandic Piano Music", Akureyri 1992. "Dictionary of Icelandic Composers". AMiFC, Warsaw 1997. Redaktor naczelny książki: "Kompozytorzy polscy 1918-2000". Tom 1- "Eseje", tom II - "Biogramy", oddana do druku.
Ważniejsze artykuły:
"Z zagadnień polskiej terminologii muzycznej. Elementy muzyczne jako przedmiot rozważań". Zeszyt Naukowy III, PWSM, Sopot 1964; "Z zagadnień organizacji ruchu w muzyce XX wieku. Przyczynek do wypracowania systemu analitycznego". Zeszyty Naukowe (dalej: ZN) V, PWSM, Gdańsk 1967; "Pamięci dzieła ks. Jana Jarmusiewicza "Nowy system muzyki" w 125 rocznicę śmierci autora". ZN VI, PWSM, Gdańsk 1969; "Bibliografia polskich podręczników i prac z harmonii z XIX wieku". ZN VII, PWSM, Gdańsk 1969; "Podstawy systemu dedukcyjnego harmonii funkcyjnej". ZN XI, PWSM, Gdańsk 1972; "Teoria rytmu Tadeusza Szeligowskiego". ZN XII, PWSM, Gdańsk 1973; "Studia kontrapunktu Tadeusza Szeligowskiego u Nadii Boulanger". PS 2, PWSM, Gdańsk 1973; "Ludus tonalis Paula Hindemitha ? architektonika zbioru". ZN XIV, PWSM, Gdańsk 1975; "Architektonika fug Dymitra Szostakowicza i znaczenie zbioru "24 Preludia i fugi op. 87 w historycznym rozwoju formy". PS 8, PWSM, Gdańsk 1975; "Uwagi o budowie okresu w mazurkach Chopina". PS 10, PWSM, Gdańsk 1976; "Symfonie Krzysztofa Meyera - problemy formy i ekspresji". ZN XV, PWSM, Gdańsk 1976; "Polskie podręczniki do harmonii funkcyjnej. Władysław Witkowski: "Zasady matematyczne muzyki". ZN XVI, PWSM, Gdańsk 1977; "Cechy formy sonatowej". PS 12, PWSM, Gdańsk 1977; "24 Preludia na fortepian op. 43 Krzysztofa Meyera". PS 18, PWSM, Gdańsk 1979; " Zasady analizy relacji przeciwstawności w formie sonatowej". PS 25, PWSM, Gdańsk 1981; "Jeszcze raz o budowie okresowej w mazurkach Chopina". PS 29, AM, Gdańsk, 1983; "A contribution to the consideration of the native features in Icelandic Music".(W:) "Icelandic Piano Music I". Akureyri, 1992; "Remarks on composers technique in selected Icelandic piano pieces".(W:) j.w. Redakcja: opracowanie naukowe ponad 30 tytułów wydawniczych PWSM i AM w Gdańsku; "Icelandic Piano Music I" (również wersja w języku islandzkim: "Íslensk pianó tónlist I"), edited by Marek Podhajski, Akureyri, 1992. Ponadto: promotor prac doktorskich (4), hasła w encyklopediach (PWN, Grove, MGG), sprawozdania, ekspertyzy, recenzje i inne.
[Oprac. Marek L. Wasilewski: http://www.amuz.gda.pl/]
