Imię
Jan
Drugie imię
Michał
Nazwisko
Wieczorek
Miejsce urodzenia
Żwiniarz na Pomorzu
Data urodzenia
1904-03-29
Miejsce śmierci
Toruń ?
Data śmierci
1980-07-03
Biografia
Jan Michał Wieczorek urodził się 29.03.1904 w Żwiniarzu na Pomorzu, zmarł 3.07.1980. Ukończył Konserwatorium Muzyczne Pomorskiego Towarzystwa Muzycznego w Toruniu (1922-1925 lub 1923-1926) oraz Konserwatorium Poznańskie (1925-1928 lub od 1928) pod kierunkiem F. Nowowiejskiego. Studiował także w Konserwatorium w Pradze w klasie wiolonczeli. W 1930 z powodów zdrowotnych musiał zrezygnować z grania i poświęcił się dyrygenturze oraz kompozycji. W 1932 uzyskał dyplom ukończenia studiów u J. Suka. Przeszedł też studium mikrotonowości u A. Haby. Równocześnie studiował dyrygenturę u Dolozila i Dedecka, potem u Niliusa w Wiedniu (1936-1939). W czasie wojny pracował w referacie muzycznym Wojska Polskiego na zachodzie, zajmując się organizacją orkiestr wojskowych, chórów, zespołów kameralnych i estradowych. Powrócił do kraju w 1946 roku i poświęcił się organizacji życia muzycznego Torunia. Prowadził liczne chóry i zespoły. Interesował się folklorem Kaszub i Kociewia.
Twórczość
W twórczości Wieczorka istotną rolę odgrywa muzyka ludowa, zwłaszcza warmińska i mazurska, co tłumaczyć można wpływem Feliksa Nowowiejskiego (zachęcił ucznia do zbierania i wykorzystywania folkloru) oraz Romana Grabowskiego (na zajęciach muzyki wprowadzał pieśni ludowe jako tematy do zadań harmonicznych). Zainteresowanie folklorem warmińsko-mazurskim przypada na lata 1950-1965, a jego efektem są utwory takie jak Suita Warmijska na sopran, baryton i orkiestrę, Suita Mazurska na orkiestrę symfoniczną oraz liczne pieśni. Kompozytor odwołuje się także do folkloru kaszubsko-pomorskiego (suita symfoniczna Cassubia). U Wieczorka już w okresie międzywojennym zauważalna jest też fascynacja osobą i dziełem Mikołaja Kopernika, którą zapoczątkował utwór dyplomowy (napisany na koniec studiów w Konserwatorium Praskim w 1932 r.) pt. Zodiak. Inne jego kompozycje poświęcone polskiemu astronomowi to: pieśń Kopernik na chór mieszany i fortepian (od 1948 hymn Szkoły Podstawowej w Lubawie) i Kantata Kopernikowska "Nad brzegami Zodiaku". W twórczości Jana Wieczorka dominują utwory wokalne i chóralne.
Kompozycje:
- Concertino na kwartet smyczkowy
- Sonatina na fortepian (z ludową melodią warmijską w drugiej części utworu)
- Cassubia (suita symfoniczna)
- Suita Warmijska na sopran, baryton i orkiestrę (Marsz, Kołysanka, Finale)
- Suita Mazurska na orkiestrę symfoniczną (Marsz, Taniec mazurski, Kołysanka, Finale)
- Suita Mazurska nr 2 na sopran solo, chór i orkiestrę
- Kołysanka Warmijska na fortepian (w opracowaniu na chór męski, a także na sopran solo z towarzyszeniem fortepianu do słów Marii Zientary Malewskiej)
- Klątwa (opera)
- Jan z Kolna (opera)
- Fughetto na chór żeński
- Pieśni Chóralne
- pieśni na chór mieszany do sł. M. Konopnickiej i A. Asnyka
- pieśni na głos i fortepian: Na stazigudzkim polu; Ach mój wianku; Kani ty Jaśku; Zielona rutka, modry kwiat; O zmroku nad Łyną
- 20 Pieśni ludowych z Mazur i Warmii na chór mieszany
- 22 Pieśni ludowe z Mazur i Warmii na chór męski
- 65 Pieśni z Warmii i Mazur na chór męski i mieszany
- pieśni na 4-głosowy chór mieszany (A pod moim okieneczkiem; Oj biedać nam biedać; Idzie chmurzyczka; Nie padajże deszczku; Puść konia do stajni)
- opracowanie pieśni Sprzedała skrzydło Feliksa Nowowiejskiego (na fortepian)
- opracowanie pieśni ludowej z Warmii Żołnierze (na chór męski a cappella)
- opracowanie pieśni ludowej Sztyry bymbny zabembniały (na chór męski; jest to znany w regionie wariant pieśni Idzie żołnierz borem, lasem)
- pieśń Kopernik na chór mieszany i fortepian
- Kantata Kopernikowska "Nad brzegami Zodiaku" na cztery głosy solowe (sopran, alt, tenor, bas), 4-głosowy chór mieszany, 4-głosowy chór męski i wielką orkiestrę symfoniczną
- cykl ośmiu pieśni na chór mieszany: Narodziny, Chór Zwierzyńca, Zmierzch, Przepaść, Ukaż się prawdo, Studnia, Rusałki, Burza nocna
- Muzyka ku czci 500. rocznicy urodzin Mikołaja Kopernika na kwintet smyczkowy i kotły (wykorzystano renesansową melodię zamieszczoną w tzw. Kancjonale Toruńskim)
- Tryptyk Kopernikański na cztery głosy dziecięce do słów Zegadłowicza (Kopernik, Astronom, Biją dzwony z wielu miast)
Nagrody:
- trzecia nagroda na konkursie kompozytorskim w Wiedniu za Concertino na kwartet smyczkowy (1938)
- pierwsza nagroda na konkursie kompozytorskim w Olsztynie za Pieśni Chóralne (1958)
- trzecia nagroda na konkursie chórów w Poznaniu (1967)
- druga nagroda na konkursie chórów w Szczecinie (1969)
- trzecia nagroda na konkursie kompozytorskim w Międzyzdrojach za Fughetto na chór żeński
Zenona Rondomańska, Tematyka warmińska i mazurska w twórczości Jana Michała Wieczorka w: Czasy – Muzyka – Twórcy na Pomorzu i Kujawach, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, ss. 57-74.
Uzupełniła: Monika Biesaga
