OSOBY

Imię

Wilhelm

Nazwisko

Winterfeld

Miejsce urodzenia

Petrovarad (Węgry)

Miejsce śmierci

Zagrzeb

Tytuł akademicki

profesor

Biografia

WINTERFELD WILHELM VON - skrzypek, kompozytor, dyrygent, pedagog.

Urodzony 18 XII 1880 w Petrovarad na Węgrzech. Był synem Wilhelma i Anny z domu Hanslich. Pochodził z saskiej rodziny szlacheckiej osiadłej w Szwabii nad Dunajem od trzech pokoleń. Częściowo był również pochodzenia żydowskiego. Uczęszczał do królewskiego gimnazjum w Ujvidek. Po złożeniu egzaminu dojrzałości podjął studia w Konserwatorium Muzycznym w Pradze. Był uczniem m.in. A. Dworzaka, pod kierunkiem którego zgłębiał tajniki kompozycji oraz O. Sevcika prowadzącego klasę skrzypiec. Po ukończeniu studiów w 1904 przybył do Bydgoszczy. Dysponował doskonałymi referencjami udzielonymi mu przez praskich profesorów. W Bydgoszczy trafił na okres organizacji miejskiego konserwatorium muzycznego. Od 1909 przy konserwatorium działała orkiestra kameralna złożona z pedagogów szkoły. Jej koncerty cieszyły się popularnością i skupiały zainteresowanie 700 słuchaczy-abonentów. Winterfeld był jej kierownikiem. Ponadto prowadził on klasę skrzypiec i fortepianu oraz wykładał teorię muzyki. W 1912 A. Schatt-Schneider przeniósł się do Görlitz, a stanowisko dyrektora bydgoskiego konserwatorium objął Winterfeld. W 1914 w związku z wybuchem I wojny światowej powołany został do wojska. Walczył jako porucznik, a następnie kapitan piechoty w armii austro-węgierskiej na frontach serbskim, rosyjskim i włoskim. 5 III 1919 Winterfeld powrócił do Bydgoszczy i ponownie objął kierownictwo szkoły. Ważną dziedziną działalności Winterfelda było, obok pracy pedagogicznej, kierowanie orkiestrą niemieckiego teatru amatorskiego "Deutsche Bühne" w Bydgoszczy. Na stanowisku dyrygenta zastąpił on Otto Niehußa, który wyjechał do Niemiec. Kierowana przez Winterfelda orkiestra mogła się poszczycić wieloma wykonaniami dzieł najwyższej klasy. W IV 1930 Winterfeld dyrygował orkiestrą Filharmonii Warszawskiej, która wykonała "Requiem" G. Verdiego. Koncert ten był transmitowany przez Polskie Radio. 3 VI 1930 Deutsche Bühne w Bydgoszczy wystawiła "Odprawę postów greckich" Kochanowskiego, aby uczcić 400-lecie urodzin poety. Winterfeld skomponował ilustracje muzyczne do tego spektaklu, które wykonały orkiestra i chór pod jego dyrekcją. Winterfeld znany był również jako kompozytor, autor wielu utworów przeznaczonych na skrzypce, fortepian, lecz także symfonicznych. Były wśród nich również polki, mazurki i walce, dla których inspiracją była muzyka i tańce ludowe. Winterfeld był z pewnością pierwszoplanową i cenioną postacią bydgoskiego życia muzycznego, zwłaszcza w kręgu tutejszej niemieckiej mniejszości narodowej. Wersje dotyczące jego dalszych wojennych losów różnią się w szczegółach. Konserwatorium kierował najprawdopodobniej do 1943. Potem wyjechał do Jugosławii, zajętej już przez Niemców, być może w poszukiwaniu żony, która zginęła w jednym z tamtejszych obozów koncentracyjnych w 1942. Zmarł l X 1943 na atak serca w Zagrzebiu podczas podróży powrotnej do Bydgoszczy. Żonaty był z Margit Adeline z domu Kraus, I voto Mösl (zw. małż. 6 II 1919). Nie miał własnych dzieci. Był opiekunem dzieci żony z l małżeństwa: Mariannę Renee (Mary Mösl) (ur. l X 1911) i Franza Viktora (Viki) Mösl (ur. 15 X 1912). W Bydgoszczy zamieszkiwał ostatnio przy Al. Mickiewicza 3 m. 3.

AP-Bydg., Kartoteka m. Bydg.; KOTOWSKI W., Teatry, s. 64, 66, 76-77; Polska Bydgoszcz, s. 46; RASMUS H., Vom Staatsyolk. s. 214; tenże. Wilhelm von Winterfeid (mps); ZIMMER CH., Bromberger Konservatorium, s. 394-399; tenże, Das Orchester, s. 394. por. Marek Romaniuk BSB T IV s. 122

Zobacz również:

Bogna Derkowska-Kostkowska, Instytuty muzyczne i nauczyciele muzyki w Bydgoszczy od drugiej połowy XIX wieku do 1920 roku, [w:] Świadkowie kultury muzycznej na Pomorzy i Kujawach, pod red. Aleksandry Kłaput-Wiśniewskiej, Bydgoszcz 2013.

Twórczość
Twórczość Winterfelda wiąże się bezpośrednio z jego muzycznymi specjalnościami - grą na skrzypcach i dyrygowaniem. Składają się na nią przede wszystkim małe formy orkiestrowe, utwory na zespoły smyczkowe, utwory fortepianowe i muzyka sceniczna.

Kompozycje (m.in.):

• Tryumf życia (uwertura)
• Staroniemiecki taniec
• Wspomnienie młodości (walc)
• Powitanie żołnierzy (marsz pułkowy) 
• Tancerka z miłości (operetka, libretto: Walter Roll) 
• Odprawa posłów greckich (do słów Jana Kochanowskiego)
• Ballada na kwartet smyczkowy
• Romans na skrzypce solo
• Mazurek na skrzypce solo
• Valse d'Amour na skrzypce solo
• Taniec na skrzypce i fortepian
• Csikós na skrzypce i fortepian
• Menuet na skrzypce i fortepian
• Mazurek na skrzypce i fortepian
• Sarica na skrzypce i fortepian
• Humoreska na skrzypce i fortepian
• Mazurek na fortepian
• Pieśń uroczysta na 3-gł. chór wiolonczelowy
• Preludium na 3-gł. chór skrzypcowy i fortepian
• Opowieść na chór skrzypcowy
• Pląsy karzełków na chór skrzypcowy
• Intermezzo na 4-gł. chór skrzypcowy
• W pokoju dziecięcym - Mała suita na orkiestrę smyczkową w częściach: Marsz ołowianych żołnierzyków, Taniec lalek, Na koniku, Mały pacjent (kanon), Pajac z organkami, Polonez
• Scherzo na kwartet smyczkowy
• Marsz Polonii (hymn Bydgoskiego Klubu Sportowego Polonia do słów Henryka Zbierzchowskiego)

Kompozycje Winterfelda były wykonywane w Bydgoszczy wielokrotnie, np. podczas II Koncertu symfonicznego w Teatrze Miejskim 9.03.1924, na monograficznym koncercie jubileuszowym kompozytora 18.12.1930 r. w sali Kasyna Cywilnego, na koncercie-recitalu w sali Gimnazjum Kopernika 14.03.1936 oraz na popisach uczniów Konserwatorium Bydgoskiego: 22.05 i 23.10.1927, 22 i 26.06.1929 i 17.06.1933. Szczególną popularnością wśród bydgoszczan cieszyła się operetka Tancerka z miłości, wystawiona w teatrze niemieckiej mniejszości narodowej Elysium (prapremiera 18.01.1924) oraz w Teatrze Miejskim w Bydgoszczy (premiera 11.03.1925). Ogromne znaczenie zyskał też skomponowany przez Winterfelda hymn Bydgoskiego Klubu Sportowego Polonia, którego wykonanie okresowo kultywowano po wojnie.

Eleonora Sienkiewicz-Bloch, Przegląd publicznie prezentowanych utworów bydgoskich muzyków okresu 20-lecia międzywojennego w: Czasy – Muzyka – Twórcy na Pomorzu i Kujawach, Akademia Muzyczna im. Feliksa Nowowiejskiego w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2014, ss. 23-39.

Uzupełniła: Monika Biesaga